بیماری سل یکی از شایعترین علت های فوت بیماران مبتلا به بیماری های عفونی در سرتاسر دنیاست.

میکرب عامل این بیماری مایکوباکتریوم توبرکولوزیس نام دارد.

تقریبا یک نفر از هر سه نفر در جهان به این میکرب آلوده اند.یعنی میکرب سل به بدن آن ها ورود کرده است ولی ورود باکتری به بدن (که عمدتا از راه تنفس است) بمعنی ایجاد بیماری نیست بلکه در بیشتر افراد سیستم ایمنی این میکرب را از بین می برد و یا مهار می کند.در صورت ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن این میکرب امکان تکثیر و ایجاد بیماری پیدا می کند.بعنوان مثال ضعیف شدن ایمنی بدن با ویروس HIV یا مصرف داروهای سرکوبگر ایمنی در بیماران خاص یکی از علت های فعال شدن عفونت نهفته سل است.

سل می تواند تمام نقاط بدن را درگیر کند ولی شایعترین محل درگیری ریه است و انتقال عمده بیماری از طریق استنشاق ریزقطرات تنفسی فرد بیمار است.به همین دلیل درمان درست بیماران مهمترین راه جلوگیری از گسترش بیماری در جامعه است.

علامت عمده سل ریوی سرفه های طولانی بالای سه هفته است که به درمان های معمول پاسخ نمی دهد.همچنین بیمار می تواند دچار علائم تب و لرز،تعریق شبانه،کاهش وزن و اشتها و خستگی و بی حالی باشد.
نکته:سرفه بیماران در برخی از موارد خونی است نه همیشه.
هر نقطه خارج ریه با می تواند با سل درگیر شود ولی شایعترین موارد سل خارج ریه عبارتند از سل غدد لنفاوی و پلور (پرده اطراف ریه) است.

نکات مهم:
فرد مبتلا به سل حنجره بیشتر با علائم خشونت و گرفتگی صدا مراجعه می کنند که طول کشیده به دوره های درمان معمول پاسخ نمی دهد.

فرد مبتلا به سل مجاری ادراری بیشتر از سوزش و تکرر ادرار و ادرار تیره رنگ شکایت دارد که طول کشیده به دوره های درمان معمول پاسخ نمی دهد.
سل دسگاه تناسلی از علت های ناباروری در کشور ماست.

سل استخوانی می تواند تمام استخوان های بدن را درگیر کند ولی بیشتر استخوان های ستون فقرات و لگن و زانو را درگیر می کند و در صورت عدم درمان مناسب می تواند باعث تغییر شکل استخوان ها و فشار بر نخاع شود.

سل دستگاه گوارش معمولا باعث کم اشتهایی و درد شکم و اسهال و کاهش وزن می شود.
افراد مبتلا به مننژیت سلی معمولا با علائم تب و سردرد طولانی،تغییرات هشیاری و فلج اعصاب مراجعه می کنند.
سل می تواند باعث عفونت پرده اطراف قلب (پریکارد) شود و باعث اختلال عملکرد قلب شود.

در افراد با ایمنی ضعیف بیماری می تواند در تمام بدن پخش شود که آن را سل ارزنی می نامند (مانند پاشیدن ارزن در یک سطح که تمام سطح پوشانده می شود)

تشخیص بیماری با یافته های تصویر برداری و در نهایت آزمایشگاهی است.مثلا نمونه برداری از خلط یا مایع اطراف ریه و قلب و بافتن میکرب یا اجزای میکرب در آن ها.

واکسن سل یا ب ث ژ همچنان در ایران در بدو تولد تجویز می شود.پیشگیری حاصل از این واکسن کامل نیست ولی از ابتلا به عفونت های شدید سلی پیشگیری می کند.
بطور معمول دوره درمانی سل دوره ای نسبتا طولانی است(بطور متوسط 6 ماه) و درمان ترکیبی است (شروع با چهار نوع دارو که معمولا بعد از دو ماه با دو دارو ادامه می یابد.)

مصرف منظم و درست داروها بسیار مهم است.با توجه به طولانی بودن دوره درمان و احتمال بروز عوارض دارویی این احتمال وجود دارد که داروها منظم و کامل استفاده نشود.در این صورت نه تنها خطر درمان نشدن بیماری وجود دارد بلکه احتمال مقاوم شدن باکتری سل به آنتی بیوتیک های معمول وجود دارد که هم برای بیمار خطرناک است و هم اطرافیان را در معرض ابتلا به سل مقاوم شده قرار می دهد.
باکتری های سل مقاوم به آنتی بیوتیک ها مانند بسیاری از عفونت های مقاوم از خطرهای جدی سلامت در عصر جدید هستند.

https://www.slideshare.net/NikhilOza2/
who.int
radiologykey.com
healthengine.com.au
ib.bioninja.com.au
news.harvard.edu
http://clipart-library.com